9 C
Kalecikkaya
19 Mart 2024
Kalecikkaya Köyü

Kelimeler

Kalecikkaya Köyü

A

Agaş                            – Ağaç.

Akay                           – Erkek. (Olgunluk çağına gelmiş)

Ald                              – Ön ( Yön belirtmek) Aldına tüşmek. Bir işe öncü olmak. Ön tarafta olmak

Anavu                         – O. (İşaret) Ordaki

Anter                           – Entari.

Apakay                       – Kadın. (Olgunluk çağına gelmiş)

Aruv                           – İyi.Güzel.

Aş                               – Yemek

Aşuv                           – Sinir.Öfke. Kızgınlık.

Aşa                             – Ye.

Aş kamır                     – Hamur mayası

Aşşı                             – Acı

Avur                           – Ağır.

Avuşturmak                – Aktarmak.

Avuş                           – Avuç

Avuzbav                     – Çuval ağzı bağlamak için kullanılan   bağ. İp.

Ayt                              – De / Söyle. (Aytmak- Demek /  Söylemek)

Aydamak                    – Sürmek.(Çobanın sürüsüne  hayvanları katmak) Aracı Hareket ettirmek.

Aylandırmak               – Çevirmek. Aşmak.

Azbar                          – Çitle çevrili ahır avlusu

 

B

Baqa                           – Kurbağa

Baqalay                       – Emeklemek

Bala                            – Çocuk.

Balaban                       – Büyük.

Balşıbın – Balkurt       – Balarısı

Bay                             – Zengin. ( Varlıklı kişilerin isminin peşinden söylenir.     (Örn: Hasan   Bay)

Bayla                          – Bağlamak.

Ber                              – Ver.

Bike                            – Hanım.

Bırevü                         – Birisi.

Bız                              – Tığ.  ( Bız’ ın ı harfi  i ile ı arasında bir ses tonu ile okunur.)

Bo                               – Bu. (İşaret)

Bokşa                          – Bohça.

Bogan  = Bolgan         – Olmuş.

Bosaga                        – Kapı eşiği

Buğak                         – Sis.Buğu

Buydak                       – Ergen .Bekar

Boydak                        – Tek başına. Eli boş.

Bö                               – Korkutmak için söylenen   –öcü- kelimesinin yerine söylenir.

Börü                            – (Bkz. Kaşgır) Kurt

 

C

Calın                           – Yalın.

Calınma                      – iş bitirmek için yapılan davranış-yalakalık

Calman                        – Yaygın. Geniş.

Carık                           – Aydınlık. = Yarık

Cap                             – Kapat. ört.

Capalak                       – Lapa lapa. ( Kar yağışı)

Cargamak                    – hızlı gitmek

Carkaş                         –  Kıymık

Cartı                            – Eski

Caş                              – Genç

Cavmak                      – Yağmak

Cavla                          – İmalı  konuşmak.

Cavluk                        – Baş örtüsü. Yazma ­= Mendil.

Cavun                         – Yağmur

Cay                              – Ser.

Caymak                      – Sermek.

Cel beşik                     – Salıncak.

Cengil                         – Hafif

Cengiy                        – Yenge

Cer                              – Yer.

Cılamak                      – Ağlamak

Cılan                           – Yılan

Cel                              – Yel. Rüzgar.

Cıg – ılmak-                – Yık-ılmak.

Cılınmak                     – Isınmak

Cıllı                             – Sıcak

Cılış                            – Yaklaş.

Cırt                              – Yırt.

Cırtık                           – Yırtık.

Cıyıl                            – Toplan

Cıyım                          – Yığın

Cıyın                           – Dernek. ( İnsanların bir amaç için bir araya toplanması)

Ciber                           – Bırak. Gönder. ( Bkz.Taşla)

Cibidi                          –  Islanmak. Yumuşamak

Cigit                            – Yiğit.

Cinapet                       – Cünüp.Gusul abdesti alması gereken.

Cinasır                        –

Cip                              – İp.

Ciyren                         – Tiksinti. İğrenti.

Ciyrenmek                  – Tiksinmek.

Coklamak                   – Ziyaret etmek

Col                              – Yol

Corgama                     – Yorum yapmak

Coyt                            – Kaybet.

Coytmak                     – Kaybetmek

Cuka                           – Yufka ekmek.

Cum                            – Yum.

Cuv                             – Yıka.

Cuvmak                      – Yıkamak

Cuvguş                       – Bulaşık bezi.Bulaşık süngeri.

Cuvur                          – Koş.

Cür                              – Yürü

Cürmek                       – Yürümek

Cürset                         – Yürüt.

 

D

Daday                         – Abla

Degirmi                       – Beyaz tülbent.

Dolak                          – Atkı. Boyunbağı.

 

E

Egeşi                           – Alay.

Egeşmek                     – Alaya almak

Egme                           – Heybe

Ekevü                         – İkisi.

Eki                              – İki ( 2 sayısı)

Emşek                         – Meme.

Endi                            – Artık.Gayri.

Enki                            – Eğil.

Erte                             – Erken.

 

F

Fişkek                         – Yayık yaymada kullanılan sopa.

 

G

Gecgere                       – Gezgere

Gübü                           – Yayık . (Dik şekildeki )

 

İ

İşdan                           – İç çamaşır. İç don

 

K

Kalış                           – Orak

Kamır                          – Hamur.

Kara                            – Bak. (kara mak- Bakmak

Karbız                         – Karpuz.

Kargamak                   – İntizar etmek

Karaltı                         – Ev.Dam.Bina

Kartakay                     – Dede (Yaşlı erkekler için)

Kart                             – Yaşlı.

Kartiy                          – Nene  (Yaşlı kadınlar için)

Kartıp                          – Patates.

Kaşgır                         – Kurt.

Kayda                         – Nereye.

Kayerde                      – Nerede.

Kaydan                        – Nereden.

Kaysı                          – Hangisi.

Kayra                          – Bileğ. (Kayramak- Bileğilemek

Kaytmak                     – Dönmek. (Gidilen bir yerden geri gelmek

Kel                              – Gel. ( Kelmek-Gelmek)

Kerek                          – Gerekli.Lazım.

Keş                              – Geç. ( Bir yerden bir yere / Karşıdan karşıya gibi)

Keliyatır                      – Geliyor.

Keniş                          – Geniş

Ketertmek                   – Tıraş olmak

Kıdır                           – Ara. ( Kıdırmak-Aramak)

Kırgıy                          – Atmaca  (kuş)

Kımırska                     – Karınca

Kısga                           – Kısa

Kışırtkan                     – Isırgan otu. =  Kaşındıran (Vücuda sürülünce kaşıntı veren bir Bitki)

Kıygaşa                       – Bişi. ( Yağda kızarmış hamur. Gelenkesel yemeklerimizden)

Kiyev                          – Damat . Güveği

Koltava                       – Köz tavası

Kona                           – üzerinde yemek yenilen kısa ayaklı masa

Kopka                         – Kova.

Kora                            – Bahçe. Avlu.Çevrili mülk

Koranta                       – Aile halkı. (Çoluk-çocuk ve diğerlerinden oluşan kalabalık)

Koraz                          – Horoz.

Kotlan                         – Ocak. Evlerin içinde veya dışında  çamurdan yapılmış .

Koyan                         – Tavşan. ( Hayvan)

Köbete                        – Geleneksel  yemeklerimizden birisi.

Köletke                        – Gölge.

Köz                             – Göz. (ö harfi o ile ö arasında bir ses.)

Köp                             – Çok. (ö harfi o ile ö arasında bir ses.)

Köpür                         – Köprü

Kuman                        – İbrik.

Kuv                             – Kov.

Kuvan                         – Sevin. -mak/ mek

Küntabak                    – Ayçiçeği. (Bitki)

Küye                           – İs.

Küyemek                    – Bayılmak

Kün                             – Gün . (ü harfi u ile ü arasında bir ses.)

 

L

Lesger                         – Bel. (Bahçıvan aleti)

Legelek                       – Leylek (hayvan)

Elegen                         – Leğen

 

M

Mağraşmak                 – koyun-kuzu meleşmesi

Maktan                         – Öğün, gurur  duy.

Maktanmak                 – Öğünmek

Man(g)nay                  – Alın.

Marama                       – Bayanların genelde namazda kullandıkları bir başörtüsü

May                            – Yağ. (Gıda maddesi)

Mına                           – İşte. (İşaret)

Mısgıl                          – Alay.( Bir işi yada kişiyi taklit ederek alaya alma) mısqıllamak

Mışık                           – Kedi

Min                             – Binmek.

Mögedek                     – Fayton. At arabası.

Moşak                         – Boncuk.

Moysa                         – Boyunduruk

Mugaymak                  – Gücenmek

 

N

Neday                         – Neye benzer. Nasıl

Nege                           – Neye

Nişün                          – Ne için

 

O

Od                               – Ateş.

Oklav                          – Oklava

Oraza                           – Oruç. Ramazan.

Os                                – Terbiye.(Genelde et gibi yiyeceklerin pişmeye hazırlanması)

Oşa – mak                   – Benze – mek

Oz                               – Geç.

Ozmak                        – Geçmek.

Ozgarmak                   – Uğurlamak. Savuşturmak.

 

Ö

Öbere                          – Obur

Ödür                           – Zulüm-İşkence

Ötmek                         – Ekmek  (ö harfi o ile ö arasında bir ses.)

Ös                               – Boy vermek. Büyümek.

Öşek                           – Dedikodu

Öz                               – Ben (Men)

 

P

Peşkır                          – Havlu

Pıta – mak                   – Buda – mak

Pürlenmek                   – Tomurcuklanmak

Pürşüklenmek             – Tomurcuklanmak..

Pürşüklü                      – Havuç

 

S

Sabiy                           – Bebek. ( Sabiy Bala =Ergenliğe gelmemiş çocuklar için)

Sagın-mak                   – Özlemek. = Korumak

Sal                               – (Bkz. Taşla / Ciber )

Savut                           – Kap, kacak. ( Mutfak malzemeleri)

Sekirmek                     – hoplamak.Zıplamak

Ser nik                        – Kibrit

Sındır                          – Kır. (Kırmak)

Sındırma                     – Kırma ( ma- olumsuzluk emir eki)

Sıpra                           – Sofra.

Sıtma                           – Kırma (Pişirmek için yumurta kırma )

Sıypa                           – Okşa.

Sızgır – mak-               – Islık – çalmak-

Silgı                             – Atkı.Yazmadan büyükçe baş örtüsü.

Siy-mek.                     – İşemek / Çiş yapmak.

Siyrek                         – Seyrek

Sora                            – Sor.

Sundurma                   – Balkon

Sozumak                     – ayakta dikelmek.

Suvuk                         – Soğuk. (Havanın soğuk olması)

Süyeg                          – Kemik.

Süyem                         – Karış.

Süygü                          – Sevgi. Aşk.

Süygülü                       – Sevgili. Aşık olunan.

 

Ş

Şalükün                       – Ökçeli kadın ayakkabısı.

Şalabaş                       – Ucu yanmış korlu ağaç

Şalaş                           – Bağ evi.= Kelik

Şalgı                            – Saz. (Müzik aleti) = Tırpan

Şalkama                      – Ayran.

Şana                            – Kışın karda kaymaya yarayan kızak aleti.

Şay                              – Çay = Dere /  Çay = İçecek maddesi

Şaynik                         – Demlik.

Şekirdek                      – Çekirdek.

Şeşek                           – Çiçek.

Şeşme                         – Çeşme.

Şıbık                           – Sarma sigara

Şıbın                           – Sinek.

Şıbırtı                          – Damla.

Şıg                               – Çık.

Şırak                           – 1- Işık.Lamba.   2.Düğünlerde eğlence amacıyla  yapılan  karbon

kağıdı,elma veya patates veya  soğan ‘dan  yapılan bir kukla

Şiberek                          – Geleneksel yemeklerimizden birisi

Şigit                             – Çiğit.

Şinatiy                        – Serçe parmak

Şipşe                           – Civciv.

Şımtımak                     – Çimdik atmak

Şekmen                       – Ceket.

Şomaşa                     – Zelve. (Boyunduruğun bir parçası.)

Şot                              – Keser.

Şöküş                          – Çekiç.

Şömüş                         – Kepçe.Çömçe.

Şoşka                          – Domuz =Domuz yavrusu.

Şul                              – Kilim

Şuval                           – Çuval

Şündü                         – Şimdi.

Şörten                         – Çörten.

 

T

Tan(q)nay                   – Damak

Tap                             – Bul.

Tapmak                       – Bulmak.= Çocuk dünyaya getirmek.

Taşla                           – İndir.Koy.Bırak.( Bkz. Ciber / Sal )

Tayak                          – Değnek. Sopa

Tegenek                      –  Diken

Terbet                         – Salla

Tımbıldamak               – Oynamak

Tıranşık                       – Azıcık.

Tırmen                        – Değirmen.

Tışarga                        – Dışarıya

Tızık                           – Diz çök

Til                               – Dil.

Tile-mek-                    – Dile-mek.

Tiy – mek                    – Dokun – mak

Tiş                               – Rüya. (Bkz.Tüş)

Tiyrevüş                      – Firkete. Çatal İğne

Tokta                          – Dur.Bekle.

Tonama                       – Bahşiş alma

Torgay                        – Serçe kuşu.

Totay                          – Abla

Toy                             – Düğün = Eğlence.

Toymak                      – Doymak.

Tonkay                        – Devril / Yat

Töbe                           – Tepe. Uç. En üst.

Tur – mak                    – Kalk. -mak

Tuv                             – Doğ. (Kün Tuvmak / Güneşin doğması  gibi)

Tuvadak                      – Akılsız

Tuvar                          – Sığır sürüsü

Tuvul                          – Değil.

Tuy                             – Duy.İşit.

Tük                             – Kıl.

Tüpse                          – Saksı.

Tüş                              – Rüya (Bkz.Tiş)

Tüş – mek                   – Düşmek.İnmek.

Tüyük                         – Ezik. Dövülmüş.

Tüşün – mek               – Düşün – mek

 

U

Ur                               – Vur.

Urba                            – Giyecek.Elbise

Urgan                          – Kalın ip.

Urşuk                          – İp eğirmek için kullanılır.

Uyutku                       – Yoğurt mayası.

 

Ü

Üner                            – Hüner. Maharet.

Üş                               – Üç. ( 3 Sayısı )

Üy                               – Ev. İkamet.

Üyrenmek                   – Öğrenmek.

Üylenmek                   – Evlenmek

 

Y

Yalma                         – Utanmak

Yigirmi                        – Yirmi. ( 20 Sayısı )

Yuku                           – Uyku

Yukla -mak                 – Uyu -mak